Schooluitval: impact voorbij de leerplicht

Het vervelende nieuws: die 280.000 is niet het resultaat van een totaal gebrek aan aandacht voor dit probleem in Nederland. Er wordt al van alles geprobeerd om deze kinderen weer aan volwaardig onderwijs te helpen. En toch: 280.000: dat is 11% van de kinderen en jongeren. Iedereen lijkt het wel ergens tegen te komen in zijn omgeving. 

Ook na de leerplicht merkbaar
Bij Jados begeleiden we volwassenen die niet meer de leerplichtige leeftijd hebben. Zij kunnen dus geen ‘thuiszitter’ meer zijn in de ‘officiële’ betekenis. We zien echter dat de uitval in het basisonderwijs ook na de leerplichtfase vaak nog veel gevolgen heeft. Hierdoor zijn we bij Jados nog regelmatig bezig met de gevolgen van het al lang bestaande ‘thuiszitters-probleem’:

• Cliënten hebben dikwijls schoolproblemen of zelfs schooltrauma ervaren op de basisschool en/of de middelbare school (en lopen nog steeds vast).
• Samen met de cliënt verkennen we welke kennis, ervaring en ‘ontschuldiging’ de persoon in een eerder stadium had willen krijgen.
• Aan de hand daarvan kunnen we deze cliënten – en anderen op jongere leeftijd – helpen om uitval in de toekomst te voorkomen in hun verdere studie- en werkloopbaan.
  

Sociaal-emotioneel schoolrijp
Wat zien we bij onze cliënten? En hoe kunnen we dat benutten voor de huidige en toekomstige schooluitvallers? We pikken er hier alvast één belangrijk punt uit om dit thema af te trappen: ‘Sociaal-emotioneel schoolrijp’. Wat houdt dat in: een kind heeft een zeker niveau aan ontwikkeling nodig op het vlak van zelfregulatie, emotieregulatie, sociale handigheid en inlevingsvermogen om ‘rijp’ te zijn voor school. Zodat de ontwikkeling op school vervolgens verder kan gaan. Het is eigenlijk het antwoord op de vraag: ben je al klaar om samen met andere kinderen naar school te gaan, in een klas te zitten en buiten te spelen?

Wij zien bij veel volwassenen dat zij op een aantal punten nog achterlopen in de ontwikkeling. Hierdoor is het erg moeilijk voor hen om zich op een fijne en haalbare manier staande te houden op een mbo, hbo of universiteit. Het lijkt dan eigenlijk niet vol te houden te zijn. Er zijn regelmatig veel aanpassingen nodig aan het studieprogramma. Ze vallen geregeld uit met de reden dat de “studie niet past”.

Het vervelende is dat de studie eigenlijk best vaak prima past bij de persoon, maar dat het studeren zelf nog niet bij hun ontwikkeling past. Ze zijn in wezen ‘nog steeds’ niet schoolrijp. Waar dat mee samenhangt? Vaak met het dagelijkse sociale contact en alles wat daarbij hoort. Het zijn vaak dezelfde punten waar iemand ook op de basisschool of middelbare school tegenaan liep.

Wat kan helpen?
Meer aandacht voor sociaal-emotionele schoolrijpheid is een van de aandachtspunten om uitval te voorkomen. Dat begint dan ook al in de kleuterklas. Daar is de meeste tijd voor dit onderwerp, al krijgt het ook daar gemiddeld genomen steeds minder aandacht. Er wordt ook regelmatig een kleuterjaar overgeslagen wanneer een kind cognitief intelligent blijkt, of lijkt te zijn. Een logische gedachte, maar wel met een risico. De sociaal-emotionele schoolrijpheid komt dan regelmatig in het geding, wat een deel van onze cliënten nu nog merkt in hun studie. 

En als het toch vastloopt in een schooltraject, is het nog zeker niet te laat om alsnog de uitleg en de steun te bieden om de ontwikkeling weer aan de gang te brengen. Dat lijken we nu vaak als geheel systeem te vergeten. Er moet meer aandacht komen voor sociaal-emotionele schoolrijpheid. En dan niet alleen als gedragsverwachting, maar juist als echte doorgemaakte ontwikkeling.

Martine Delfos bespreekt o.a. het onderwerp schoolrijpheid uitvoeriger in haar boek ‘Autisme op school’.

Komende tijd besteden we vaker aandacht aan uitval op school. We verkennen verschillende factoren die in elke opleidingsfase een rol kunnen spelen in het voorkomen of goed opvolgen van uitval.